IBAN nedir?

Türkiye’de 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren banka hesaplarında yeni bir döneme girilecek.

Bankacılık sektöründe bankalar tarafından mudilerine verilecek olan IBAN (hesap numarası) 26 sayısal ve alfabetik karakterden oluşacak.

İlk kez Avrupa Birliği ülkelerinde ortaya çıkan bir hesap numarası standardı olan IBAN (Uluslararası Banka Hesap Numarası), para transferlerinin yanlış hesap numarası ile yapılmasını önlemek amacını taşıyor.

Her ülkenin ve her bankanın hesap numaralarının uzunlukları ve biçimleri farklı olması nedeniyle, bir başka bankadaki bir hesaba para transferi yapmak için bankalara başvuran müşteriler, yanlış hesap numarası kullandıklarında, karşı bankada paranın aktarılacağı doğru adres bulunamamasına ve havalenin göndericiye geri dönmesine neden oluyor.

Bankalarda zaman ve iş gücü kaybına neden olan bu durumlarda, aktarılacak paranın doğru adresini bulmak için alıcı bankada birçok işlem yapıldığından, göndericiden ek masraflar tahsil edilebiliyor. Söz konusu olumsuzlukların önlenmesi için Avrupa Birliği ülkelerinin para transferlerinde ortak bir hesap numarası standardı kullanması Avrupa Birliği düzenlemeleri ile sağlandı.

IBAN’IN ÖZELLİKLERİ

Bankalar tarafından müşterilerine verilecek IBAN, yalnızca bir hesabı işaret eden 26 sayısal/alfabetik karakterden oluşacak. Buna örnek olarak (TR 02 00001 0 1111111111111111) verilebilir.

IBAN hesap numarasında, soldan sağa karakter diziminde ilk iki karakter alfabetik karakterden oluşacak, ülke kodu olacak. Türkiye’nin ülke kodu ISO 3166 nolu standardına göre TR olarak belirlendi.

IBAN’da ülke kodundan sonra gelecek ve iki basamaklı sayısal karakter IBAN kontrol basamaklı olacak. Daha sonra gelen ve basamaklı sayısal karakter olacak olan banka kodları Merkez Bankası tarafından tespit edilecek ve duyurulacak.

Banka kodundan sonra gelecek olan tek basamaklı rezerv alan bölümü tüm hesap numaraları için sıfır olacak. Daha sonra gelecek olan 16 haneli hesap numarası için standart bir format yok. Ancak hesap numarası olarak tespit edilen 16 hanenin sağa dayalı olarak yazılması ve varsa sol tarafındaki boşluklar sıfır ile doldurulması zorunlu olacak.

Avrupa Ekonomik Alanında yer alan ülkelerdeki hesaba yapılan para transferlerinde alıcıya ait IBAN;ın doğrulanması ve kullanılması zorunlu olacak.

Ancak, bankalar ile yurt dışında sınır ötesi ödemeleri gerçekleştiren kuruluşlar arasında kendi nam ve hesaplarına gerçekleştirilen işlemler ile talep edilmesine rağmen müşteri tarafından alıcıya ait IBAN;ın bildirilmeyeceğine ilişkin müşterinin yazılı beyanının alındığı işlemlerde bu zorunluluk aranmayacak.

Bankalara gelen ve alıcı hesap numarası IBAN olarak belirtilen para transferlerinde IBAN;ın doğrulanması zorunlu olacak. Bankalarca müşteri hesabından yapılan para transferlerinde göndericiye ait IBAN;ın kullanılması zorunlu.

EFT Sistemi aracılığı ile hesaba yapılan para transferlerinde, talep edilmesine rağmen müşteri tarafından alıcıya ait IBAN;ın bildirilmeyeceğine ilişkin müşterinin yazılı beyanının alındığı işlemler hariç olmak üzere, alıcıya ait IBAN;ın doğrulanması ve kullanılması zorunlu olacak.

MUDİ HER BİR HESABI İÇİN IBAN ALMAK İÇİN BANKAYA BAŞVURACAK

Türkiye;de faaliyet gösteren bankalar tarafından müşterilerinin para transferine konu her bir hesabı için ürettiği IBAN’ını almak üzere mudiler, hesabının bulunduğu bankaya başvuracak.

IBAN;ını alan müşteri kendisine yapılacak para transferlerinde kullanılmak üzere hesap numarası olarak IBAN;ını göndericiye bildirecek. Para transferi yapacak olan müşteriler, transferi gerçekleştirmeden önce alıcının IBAN;ını bankalarına bildirecek. Alıcının IBAN’ının bilinmediği durumlarda ise bankalarına işlem bazında yazılı beyan vermek suretiyle transferi gerçekleştirebilecek.

Bir başka ülkeye ya da bankaya para transferi yapmak isteyen bir müşteri, alıcının IBAN’ını gönderici bankaya verdiğinde, transfer yapılmadan önce alıcının IBAN’ı gönderici banka tarafından kontrol edilecek. IBAN yanlış ise para karşı bankaya gönderilmeyecek ve yanlış işlem engellenecek.

1 Ocak 2009’dan itibaren Avrupa Ekonomik Alanı’nda yer alan Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile İzlanda, Linchestain ve Norveç’e para gönderirken IBAN kullanmak zorunlu olacak. Yeni yıldan itibaren IBAN’sız yurt içi ve yurt dışına para transferi yapılamayacağından, eski hesap numaralarının tamamı IBAN’a dönüşecek, dolayısıyla bankanın bir şubesinden diğer şubesine para transferi yapılırken IBAN kullanmak gerekecek.

KREDİ KARTI, ELEKTRİK SU ÖDEMELERİNDE IBAN YOK, YATIRIM HESABI İÇİN VAR

Kredi kartı hesaplarına IBAN verilmediğinden, kredi kartı numarasına yapılan transferlerde IBAN kullanılmayacak. Yatırım hesabı para hareketine konu ise bu hesap için IBAN üretmek gerekecek.

EFT ile havale yaparken alıcının hesap numarasının bulunduğu durumda para göndermek istendiğinde alıcının IBAN’ı kullanılması zorunlu olacak.

İsme (alıcının hesap numarasının bulunmadığı durumda) para göndermek istendiğinde herhangi bir hesap numarasına ihtiyaç duyulmadığından IBAN kullanılmayacak. Para transferi yapmak istenilen kişinin IBAN’ı öğrenilemiyorsa, transferi gerçekleştirmeden önce alıcının IBAN’ını bilmediğinize ilişkin yazılı beyan verilmesi gerekecek.

Bu arada, elektrik, su, doğal gaz gibi aylık giderlerin banka aracılığı ile ödenmesinde ise IBAN numaraları aranmayacak.