Bütçe açığı rekora doğru gidiyor

Bütçe açığı ilk yarıda 23.2 milyar lira olurken yıl sonu için piyasa uzmanları 50 milyar lira, TEPAV ise 60 milyar liralık açık tahmini yapıyor.

Ebru Sungur - AHU ÖZYURT / MİLLİYET

Yılın ilk yarısında bütçe açığının 13 kat artışla 23.2 milyar liraya tırmanması ‘Yılı şimdiye kadarki en yüksek açıkla mı kapatacağız?” endişelerini gündeme getirdi. Önceki gün duyurulan veriler, açığın yılın ilk yarısında, 2009 öngörüsü olan 10.4 milyar liranın iki katını aştığını ortaya koydu. Hükümet yıl sonu için öngördüğü bütçe açığını, katılım öncesi ekonomik programı açıklarken 45 milyar liraya revize ettiğini duyurmuştu.

Piyasa uzmanları son veriler ışığında açığın, yıl sonunda 50 milyar lira olabileceğini tahmin ediyor. Bütçeye ve mali disipline ilişkin raporları ve uyarılarıyla bilinen ve TOBB bünyesinde yer alan Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) ise açığın 60 milyar liraya tırmanabileceği görüşünde.

Bu tahminlerle yılın rekor bütçe açığıyla tamamlanacağı kaygıları dile getiriliyor. Cumhuriyet tarihinde en yüksek bütçe açıkları 2002 ve 2003 yıllarında görülmüş, bu yıllarda açık 40 milyar lirayı aşmıştı. Son yıllarda tek haneli rakamlara düşen açığın bütçeye oranı da böylece yeniden yüzde 20’lerin üzerine tırmanabilecek.

Önceki gün açıklanan bütçe verilerini yorumlayan Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Maliye Bölümü Öğretim Görevlisi ve TEPAV Danışmanı Doç. Dr. Hakkı Hakan Yılmaz, açığın kriz nedeniyle hızla arttığını, gelirlerin geçen yılın yüzde 1 altında kalmasının bunun göstergesi olduğunu söyledi. Daralan ekonomiye bağlı olarak gelirler azalırken giderlerin artmasının da açığı büyüttüğünü anlatan Doç. Dr. Yılmaz şöyle dedi:

‘Asıl risk yılın ikinci yarısında’

'En büyük artış cari transferlerde. O da sosyal güvenlik kurumunun finansman açığı, görev zararları ve yerel yönetimlerden kaynaklanıyor. Şu anda bütçede faiz dışı harcamaların dörtte biri bu kalemlere gidiyor. Harcamalar şu anda bütçeden ziyade bütçe dışı kurumların açığını karşılıyor.'

Bu durumun bir endişe kaynağı olduğunu ancak asıl riskin yılın ikinci yarısında ortaya çıkabileceğini dile getiren Yılmaz şöyle devam etti:
“Hükümetin aldığı kriz tedbirlerine dönük harcamalar yılın ikinci yarısında bütçeye yansıyacak. Bu dönemde ekonomi toparlanamazsa gelirlerdeki düşme devam edecek. Bu durumda bütçe açığı katılım öncesi programda belirlenen 45 milyar liranın üzerine çıkabilir, 55-60 milyar liraya ulaşabilir.'

Yılmaz, açığın bu hızla artmasının, faizlerin yükselmesine neden olacağını kaydetti.

‘Vergiler ezbere artırılıyor’

TEPAV’ın önceki raporlarında açığın bu derece artabileceği uyarısında bulunulduğunun altını çizen Yılmaz şunları söyledi:

'Önemli olan bu gibi dönemlerde insanlara doğru bilgileri doğru zamanda aktarıp bir anda şok olmalarının önüne geçmek. Bir anda akaryakıt ya da tütün ürünlerinin vergisinin artırılması, turizmdeki vergi indiriminin geri alınması geliri artırmaz, sadece gelirin daha az düşmesini sağlayabilir. Bu tedbirler çok tutarlı ve bütünsel bir tedbir politikasının olmadığını gösteriyor.

ÖTV artışıyla, ekonomiye ve hane halklarının gelirlerine bilinçsiz müdahale söz konusu. Ezbere bir iş yapılıyor.'