Çalışma hayatında yeni dönem başlıyor

1 Ekim 2008'de yürürlüğe giren yeni SGK yasasıyla birlikte çalışma hayatında sağlık yardımlarından emekliliğe, borçlanma sürelerinden, maaş hesaplarına kadar herşey değişiyor.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun, Ekim ayında yürürlüğe girecek maddelerinin uygulanmasına ilişkin tebliğler, Resmi Gazete’de yayımlandı.

1 Ekim 2008'de yürürlüğe giren yeni SGK yasasıyla birlikte çalışma hayatında sağlık yardımlarından emekliliğe, borçlanma sürelerinden, maaş hesaplarına kadar herşey değişiyor.

İşte yeni dönemde geçerli olacak sistemde öne çıkan maddeler:

Sigortalılıkla ilgili bilgilere sıkı kontrol geliyor. Bankalar ve kamu idareleri işlem yaptıkları kişilerin sigortalılık bakımından tescil olup olmadığını kontrol etme yükümlülüğüne girecek. Bu kişilerle ilgili her türlü bilgiye sahip olunacak. Telefon bankacılığında da bu bilgiler zorunlu hale gelecek. Gönderilen bu bilgilerden ilgililerin sigortalı kaydının bulunup bulunmadığının tespiti kurumca yapılacak.

Kadınlar doğum ve analık izinlerini borçlanabilecek. Tebliğe göre, kanunlar gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri, sigortalı kadının ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten sonra iki defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden itibaren gçen iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden iş yerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreler borçlanma kapsamında sayıldı.

Yeni borçlanma süreleri. Serbest çalışanlardan, gelir vergisi mükellefi olanlar ve şirket ortakları hariç, er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen süreler, sözleşmeli çalışanların, personel mevzuatlarına göre aylıksız izinde geçen süreleri, sigortalı olmaksızın doktora öğreniminde veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğreniminde geçen süreler, sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal stajda geçen süreleri borçlanma kapsamına alındı.

Kamu idarelerinde sözleşmeli çalışan personelin sigortalılık süreleri hariç, sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri, grev ve lokavtta geçen süreler, hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri, seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreler de borçlanma kapsamına dahil edildi.
Genel Sağlık Sigortası kanununa göre aşağıdakiler sigortalı sayılacak. -Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar,

-İşçi sendikaları ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin başkanlıklarına ve yönetim kurullarına seçilenler,

-Bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenen Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde yer alan tabloda sayılan; film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları ile müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar ile düşünürler ve yazarlar,

-Mütekabiliyet esasına dayalı sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülkelerin uyruğunda olanlar hariç, yabancı uyruklu, uyruksuz, göçmenler ve sığınmacı kişiler ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke sigortalılarından, sözleşmede belirlenen istisna halleri dışında çalışmalarını hizmet akdine tabi sürdürenler,

-Büyükelçilik, konsolosluk mensuplarının özel hizmetlerinde çalıştırılanlardan gönderen devlette veya üçüncü bir devlette sigortalılıklarını belgeleyemeyenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken buralarda çalıştırılan Türk vatandaşları,

-4081 sayılı Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanun’a göre, çiftçi malları koruma başkanlıkları veya meclisleri tarafından çalıştırılan koruma bekçileri,

-1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda belirtilen umumi kadınlar,

-Milli Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen kurslarda usta öğretici olarak çalıştırılanlar, kamu idarelerinde ders ücreti karşılığı görev verilenler.

-Köy veya mahalle muhtarı seçilenler ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan;

-Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar,

-Gelir vergisinden muaf olup esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanlar, kollektif şirketlerin ortakları, limited şirketlerin ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları, donatma iştirakleri ortakları, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, tarımsal faaliyette bulunanlar.

-Serbest çalışanlardan 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’a tabi jokey ve antrenörler

İŞ KAZASI

İş kazası, hizmet akdi ile çalışan sigortalılar ile ceza ve tutukevlerinde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular ve harp malullü sigortalıların iş kazası geçirmeleri halinde işverenleri, aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilerin ve meslek edindirme kursiyerlerinin iş kazası geçirmeleri halinde ise eğitim veya staj gördükleri iş yeri işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Kuruma en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde bildirecek.

MESLEK HASTALIĞI

Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usulüne uygun düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi, Kurumca gerekli görüldüğü hallerde iş yerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbi sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunlu olacak. Sigortalının, çalıştığı işten ayrıldıktan sonra meslek hastalığı sebebiyle Kanunda belirtilen yardımlardan yararlanabilmesi için eski işinden fiilen ayrılması ile hastalığın meydana çıkması arasında bu hastalık için ilgili mevzuat doğrultusunda belirtilen süreden daha uzun bir sürenin geçmemiş olması şart olacak.

EMZİRME ÖDENEĞİ

Analık sigortasından sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, hizmet akdi ile çalışan sigortalılar ile serbest çalışan sigortalılardan; kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine, her çocuk için yaşaması şartıyla doğum tarihinde geçerli olan ve Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği verilecek.

Geçici olarak yurt dışına gönderilenler, Türkiye ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki iş yerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri veya işleri nedeniyle yurt dışında bulunanlar haklarında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacak.

ÇOCUK VE AİLE ZAMMI

Sigortalıya çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerden, sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı sayılmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan çocuklarından 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya Mesleki Eğitimi Kanunu’nda belirtilen aday çırak, çırak ya da işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın malul olduğu tespit edilen evli olmayanlarından en fazla iki çocuğa kadar (iki çocuk dahil) olanları için, sigortalının hizmet akdinin devam etmesi şartıyla fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın iki çocuğu geçmemek kaydıyla, çocuk başına her yıl belirlenen aylık asgari ücretin yüzde 2’si oranındaki tutarı, aylık prime esas kazançların hesaplanmasında gözönünde bulundurulmayacak.
Sigortalılara aile zammı adı altında yapılacak ödemelerin, sigortalının hizmet akdinin devam etmesi şartıyla fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın, sigortalının eşinin zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmaması ve Kurumdan gelir veya aylık almaması durumunda 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin yüzde 10’u oranındaki tutar aylık prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacak.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK

Tebliğe göre, isteğe bağlı sigortalı olabilmek için uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinden doğan haklar saklı kalmak kaydıyla Türkiye’de yasal olarak ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekteyken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde bulunan Türk vatandaşlarında; 18 yaşını doldurmuş olmak, kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak, kendi sigortalılığı nedeniyle aylık
bağlanmamış olmak, isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesiyle Kuruma başvuruda bulunma şartları aranacak.

İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesi ile ikametgahlarının bulunduğu sosyal güvenlik il/merkez müdürlüklerine başvurmaları gerekiyor. Tekrar isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunacak sigortalıların ise talep dilekçesi ile müracaatları yeterli olacak.
Tebliğde, isteğe bağlı sigortalılığın sona erme koşulları şöyle sıralandı:

-İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, buna ait dilekçelerinin Kurum kayıtlarına geçtiği tarihten önceki primi ödenmiş son günü takip eden günden,

-Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden,

-Sigortalının ölümü halinde prim borcu bulunmuyorsa ölüm tarihinden, prim borcunun hak sahiplerince 12 ay içinde ödenmemesi veya hak sahiplerinin talebi halinde en son primi ödenmiş ayın sonundan,

-5510 sayılı Kanun’un 51. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları hükmü saklı kalmak kaydıyla Kanun’un dördüncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamına tabi çalışmaya başladığı tarihten bir gün önce, (b) bendi kapsamına tabi çalışmaya başladığı tarihten itibaren sona erer.

Tebliğe göre, ay içerisinde kısmi çalışanlar hariç olmak üzere, yeniden isteğe bağlı sigortaya devam etmek isteyenler hakkında yeniden talep şartı aranacak...