Sermaye Artırımı nedir?

Sermaye Artırımı nedir?
Sermaye Artırımı Nedir : Bir şirketin esas sermayesine karşılık olan hisse senetlerinin bedelleri ödendikten sonra genel kurul kararı ile yeni hisse senedi çıkarılarak şirket sermayesinin arttırılmasıdır.

Şirketler neden sermaye artırımına giderler ?
Şirketlerin sermaye artırımına gitmelerinin başlıca nedenleri yüksek enflasyon şartlarında erimiş olan sermayelerini güçlendirmek ve yeni yatırımlar için veya şirketlerin faaliyetlerinin reel büyümesi sonucu gereken fon ihtiyacının giderilmesidir.

Kaç çeşit sermaye artırımı vardır ?
İki çeşit sermaye artırımı vardır : ilki iç kaynaklardan yapılan Bedelsiz Sermaye Artırımı ; ikincisi ise şirket ortaklarından ek fon temin ederek yapılan Bedelli Sermaye Artırımıdır.

Bedelsiz Sermaye Artırımı nedir ?
Anonim ortaklıkların , iç kaynaklarından yaptıkları sermaye artırımı karşılığı çıkardıkları hisse senetlerini bir bedel almaksızın ortaklarına dağıtarak gerçekleştirdikleri sermaye artırımlarıdır.Bedelsiz hisse senedi alma hakkı bir süre ile sınırlandırılamaz.

Bedelsiz Sermaye Artırımının şirketlere sağladığı avantajlar nelerdir ?
Bedelsiz Sermaye Artırımı şirketlere ek bir finansman kaynağı sağlamamaktadır. Ancak, Bedelsiz Sermaye Artırımının en önemli avantajlarından biri emisyon primi ile iştirak ve duran varlık satış karı kalemlerinden yapılan sermaye artırımlarının şirketlere sağladığı vergi avantajıdır. Diğer bir avantaj ise şirketlerin enflasyon karşısında erimiş olan sermayelerini güncelleyebilmeleridir.

Bedelsiz Sermaye Artırımı şirketlerin toplam piyasa değerlerini etkiler mi ?
Bedelsiz Sermaye Artırımı şirketlerin toplam piyasa değerini etkilemez.

Bedelli Sermaye Artırımı nedir ?
Şirketlerin sermaye artırımı karşılığında çıkardıkları hisse senetlerini nominal değerinden veya daha yüksek bir fiyattan satmak suretiyle gerçekleştirdikleri sermaye artırımına denir. Söz konusu hisse senetleri ortaklara satılabileceği gibi (rüçhan hakkının kullandırılması) , ortaklar dışındaki yatırımcılara da satılabilir (rüçhan haklarının kısıtlanması). Bedelli sermaye artırımına katılım belli bir süre ile sınırlıdır.

Bedelli Sermaye Artırımının şirketlere sağladığı avantajlar nelerdir ?
Bedelli Sermaye Artırımı esas olarak şirketlere ek bir finansman kaynağı sağlar. Bedelli Sermaye Artırımı yoluyla şirketler faaliyet hacimlerinin büyümesine paralel olarak sermaye ihtiyaçlarını karşılarlar. Yeni yatırımlar sonucunda şirketlerin fon ihtiyacı içinde olması ve ihtiyaç duyulan fonlar şirketleri Bedelli Sermaye Artırımına iter.

Bedelli Sermaye Artırımı şirketlerin toplam piyasa değerlerini etkiler mi ?
Bedelli Sermaye Artırımı şirketlerin piyasa değerlerini etkiler.

Anonim şirketler bedelli sermaye artırımlarında rüçhan hakkını hisse senedinin nominal değerinin üzerinde kullandırabilir mi ?
Rüçhan hakkı,şirket esas sözleşmesinde hüküm bulunması kaydıyla,hisse senedinin nominal değeri üzerinde (primli) kullandırılabilir.

Anonim şirketler bedelli sermaye artırımlarında mevcut ortakların yeni pay alma haklarını kısıtlayabilir mi ?
Anonim şirketler, esas sözleşmelerinde hüküm bulunmak kaydıyla, bedelli sermaye artırımlarında mevcut ortaklarının yeni pay alma haklarını kısıtlayarak , ihraç edilen hisse senetlerini birincil piyasada primli (nominal fiyatın üzerinde) fiyattan satabilirler.

Temettü nedir ?
Ortaklıkların dönem içinde elde ettikleri kardan mevcut ortakların pay alma hakkıdır. Söz konusu hak , hisse senedine bağlı ‘Kar Payı Kuponları’ karşılığında ve ayrıca hisse senedi ibrazına gerek kalmaksızın kullandırılır. Borsada işlem gören şirketler kar payı dağıtmaları halinde nakit ve/veya hisse senedi şeklinde dağıtılabilir.

Kaç türlü temettü dağıtımı vardır?
Temettüler iki şekilde dağıtılmaktadırlar ; nakit olarak ortaklara ödenen temettüler ve Bedelsiz Sermaye Artırımına dahil edilerek karşılığında yeni senet dağıtılan temettüler.

Halka açık anonim ortaklıkların temettü ödeme zorunlulukları var mıdır ?
Hisse senetleri borsada işlem gören ortaklıklar , birinci temettüü nakden ve/veya hisse senedi biçiminde dağıtmak veya dağıtmamak konusunda serbesttirler. SPK , bu ortaklıklardan gerekli gördüklerine birinci temettüün nakden dağıtılması zorunluluğu getirebilir.Hisse senetleri borsada işlem görmeyen halka açık anonim ortaklıklar ; birinci temettü nakden dağıtmak zorundadırlar.

Nakden temettü dağıtımı en geç hangi aya kadar yapılabilir ?
Halka açık şirket tarafından mevcut ortaklara nakit temettü dağıtımının, hesap dönemini izleyen 5. Ayın sonuna kadar tamamlanması zorunludur.

Bir şirketin sermaye artırımı yada temettü ödemesinden yararlanabilmek için o hisse senedini asgari hangi tarihte almak gereklidir ?
Bir şirketin hisse senetlerinin sermaye artırımı ve temettü ödemelerine iştirak edebilmek için o hisse senedindeki sermaye artırımı ya da temettü ödemesinin başladığı günden , yani temettü kuponu ya da yeni pay alma kuponlarının hisse senetlerinin üzerinden ayrıldığı günden bir gün önce almak yeterlidir.

Borsada işlem gören anonim ortaklıklar birinci temettüü nakden ve/veya hisse senedi dağıtmak veya dağıtmamak konusunda serbest midirler ?
Evet, SPK’nın Seri:4 No:1 tebliğinin 7. Maddesine göre hisse senetleri borsada işlem gören anonim ortaklıklar birinci temettüü nakden ve/veya hisse senedi şeklinde dağıtmak veya dağıtmamak konusunda serbesttirler.Ancak SPK bu ortaklıklardan gerekli gördüklerine birinci temettüün nakden dağıtılması zorunluluğu getirebilir. Söz konusu tebliğe göre, anonim ortaklıklar temettüü tamamen nakit veya tamamen hisse senedi ya da kısmen nakit, kısmen de hisse senedi şeklinde dağıtabilmektedirler. Bu durumda nakit ödenen kısım nakit temettü ödemesi, hisse senedi biçiminde dağıtılan kısım da bedelsiz sermaye artırımı şeklinde hesaplamalarda dikkate alınmaktadır.

Rüçhan Hakkı nedir ?
Ortaklıkların bedelli sermaye artırımlarına mevcut ortakların öncelikle katılma hakkıdır. Söz konusu hak, hisse senedine bağlı ‘Yeni Pay Alma Kuponları’ karşılığında ve ayrıca hisse senedi ibrazına gerek kalmaksızın kullandırılır.

Bedelli Rüçhan Hakkı kullanma süresi ne kadardır ?
Rüçhan hakkı kullanma süresi 15 günden az, 60 günden fazla olamaz. Şirket, rüçhan hakkı kullanma sürelerini yayınladığı sirkülerde ilan eder.

Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı nedir ?
Hisse senetleri borsada işlem gören şirketlerin nakdi sermaye artışı yapmak üzere belirledikleri rüçhan hakkı kullanma süresi içinde söz konusu hisse senedi üzerinde bulunan yeni pay alma kuponunun alınıp satılabilmesi için, İMKB’ce belirlenecek süre içinde açılan pazardır.

Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı ne kadar süre ile açık kalır ?
Rüçhan hakkı kupon pazarı ilgili şirketin hisse senetlerinin rüçhan hakkı kullanım süresiyle aynı zamanda başlamakta ve rüçhan hakkı kullanma süresi sonundan önceki 5. İşgünü kapanmaktadır.

Anonim şirketlerin zamanaşımına uğrayan kar paylarının akıbeti ne olur ?
Burada 12.6.1933 tarih ve 2308 sayılı ‘Şirketlerin Müruru Zamana Uğrayan Kupon Tahvilat ve Hisse Senedi Bedellerinin Hazineye İntikali Hakkında Kanun’un 1.maddesi uygulanır.

Hisse Senetlerinin Bölünmesi ve Bölünmüş Fiyat ne demektir ?
Borsada işlem gören şirketlerin bedelli ve/veya bedelsiz sermaye artırımına gitmesi halinde hisse senetlerinin fiyatı, borsa tarafından, yapılan sermaye artırımı oranında yeniden düzeltilmekte ve hisse senetlerinin fiyatında bedelli ve/veya bedelsiz sermaye artırımından sonra ortaya çıkan hisse sayısına bağlı olarak azalma olmaktadır. Bu işleme hisse senetlerinin bölünmesi, sonradan oluşan fiyata ise bölünmüş fiyat denilmektedir.

Sermaye artırımlarında hisse senetlerinin baz fiyatları nasıl hesaplanmaktadır ?
Sermaye artırımlarında hisse senetlerinin baz fiyatları, bir önceki yıla ait kar paylarının ödenme tarihine ve şirketin kayıtlı sermaye veya esas sermaye sistemine tabi oluşuna göre farklı hesaplanmaktadır.

Bedelsiz Hakları Üzerinde ne demektir ?
Esas sermaye sistemindeki bir şirketin bedelli ve bedelsiz sermaye artırımında, hisse senetleri şirketin artırım sonrası sermayesi tescil edildikten sonra bastırılıp dağıtılacağından, sadece rüçhan haklarının kullanımı karşılığında geçici makbuz verilmekte, bedelsiz hisse senedi alma hakkını sağlayan kuponlar rüçhan hakkı kullanımı sırasında kesilmeyerek, yeni hisse senetleri bastırılıp dağıtılıncaya kadar eski hisse senetlerinin üzerinde bırakılmaktadır.Bu nedenle artırım öncesi sermayeyi temsil eden hisse senetleri bedelsiz hakları üzerinde olarak tanımlanmaktadır. Kayıtlı sermaye sistemindeki bir şirketin temettüsünü hisse senedi şeklinde ve bedelli ve/veya bedelsiz sermaye artırımından daha ileri bir tarihte dağıtması durumunda, artırılan sermayeyi temsil eden hisse senetleri temettü alma hakkına sahip olmadığı için ‘yeni’ olarak ayrı bir sırada işlem görmektedir.Mevcut sermayeyi temsil eden hisse senetleri ise temettü alma hakkına sahip olduğu için, temettü nedeniyle dağıtılacak bedelsiz hisse senedi alma hakkını sağlayan kuponlar kesilmeyerek eski hisse senetlerinin üzerinde bırakılmakta ve söz konusu hisse senetleri temettüden karşılanan bedelsiz hakları olarak tanımlanmaktadır.

Kayıtlı Sermaye Sisteminde olan şirketlerde Baz/Referans Fiyatları nasıl belirlenir?
Kayıtlı sermaye sisteminde, hisse senetlerinin, satış işlemlerinin başlamasından önce bastırılarak, rüçhan hakkı kullanımı ve tasarruf sahiplerine satış esnasında alıcılara teslimi zorunludur.Hisse senetlerinin tesliminden itibaren pay sahipliği kazanılır.Kayıtlı sermaye sistemine tabi ortaklıklarca ihraç edilen hisse senetleri, yeni pay alma hakkının kullanımına ilişkin duyurunun (sirkülerin) yayımlandığı hesap dönemi itibariyle kar payına hak kazanır.Bu hisse senetlerine ilişkin temettü, kıstelyevm esası uygulanmaksızın , hesap dönemi sonu itibariyle mevcut payların tümüne ve bunların ihraç ve iktisap tarihleri dikkate alınmaksızın eşit şekilde dağıtılır. Bu ortaklıkların nakdi sermaye artırımı nedeniyle çıkaracakları hisse senetlerinin satış süresi içinde, yeni pay alma haklarının kullanımına ilişkin duyurunun (sirkülerin) yayımlandığı hesap dönemi sona ererse , hesap döneminin son gününü takip eden tarihten başlamak üzere, hisse senetlerinin geçmiş hesap dönemine ilişkin kar payı kuponları iptal edilerek satılır.Aynı esaslar, yeni pay alma haklarının kullanılmasından sonra kalan payların satışında verilecek hisse senetleri için de geçerlidir (Seri 4 , Tebliğ No.1,Md.7). Tebliğle gelen bu uygulama sonucu, yeni pay alma hakkının kullanımı ile ilgili süre , hesap döneminden sonraki döneme sarkmışsa, yeni hesap döneminde alınacak senetlerin geçmiş hesap dönemine ilişkin kar payı kuponu iptal edilecek, aynı tertip için kuponlu-kuponsuz hisse senedi ortaya çıkacaktır. Bu durumda ‘eski’,’yeni’ hisse senetleri ortaya çıkacak, kuponlu hisse senetleri ‘eski’,kuponsuz hisse senetleri ‘yeni’ kabul edilecektir. Ayrıca, şirketler temettü ödemeden önce, sermaye artırımı yaparlarsa, önceki sermayeyi temsil eden hisse senetleri temettü alacağından ve söz konusu sermaye artırımı nedeniyle verilen senetler önceki yıl karından temettü almayıp, cari yılın karından tam temettü almaya hak kazanacağından ‘eski’-‘yeni’ hisse senedi uygulaması gündeme gelecektir.

Esas Sermaye Sisteminde olan şirketlerde Baz/Referans Fiyatları nasıl belirlenir ?
Şirket esas sermaye sistemine tabi olduğunda, rüçhan haklarının kullanımı karşılığında ortaklara muvakkat makbuz verilmekte, bedelsiz haklar yeni hisse senetleri bastırılıp dağıtılıncaya kadar eski hisse senetleri üzerinde bırakılmaktadır. Esas sermaye sistemine tabi ortaklıklarca ihraç edilen hisse senetleri, sermaye artırımının tescil edildiği hesap dönemi itibariyle kar payına hak kazanır. Bu hisse senetlerine ilişkin temettü, kıstelyevm esası uygulanmaksızın, hesap dönemi sonu itibariyle mevcut payların tümüne ve bunların ihraç ve iktisap tarihleri dikkate alınmaksızın eşit şekilde dağıtılır (Seri4,Tebliğ No.1 Md.7)

Bedelli sermaye artırımlarında ortakların rüçhan haklarının tamamen kısıtlanarak piyasa fiyatından birincil piyasada halka arz edilmesi durumunda Baz/Referans Fiyatları nasıl belirlenir?
Rüçhan haklarının tamamen kısıtlanarak halka arzına başlandığı gün mevcut hisse senetlerinin en son ağırlıklı ortalama fiyatı o günün ikincil piyasa işlemlerinde baz fiyat olarak alınır. Rüçhan hakları tamamen kısıtlanarak yapılan bedelli bir sermaye artırımı ile birlikte bedelsiz bir sermaye artırımı da yapılıyorsa, birincil piyasa işlemlerinin aşladığı gün, mevcut hisse senetlerinin en son ağırlıklı ortalama fiyatı ikincil piyasada baz fiyat olarak alınır. Bastırılan hisse senetlerinin dağıtılmasına başlandığında; bedelsiz sermaye artırımını temsil eden hisse senetlerinin temettü haklarının olup olmadığı ve temettü ödeme tarihine göre, baz fiyat 15.2.2.1.e,f,g şıklarına göre sadece bedelsiz oranı dikkate alınarak hesaplanır.

Şirketlerin birleşme , bölünme , devir alma/alınma ve benzeri durumlarında , hisse senetlerinin baz/referans fiyatları nasıl belirlenir ?
Şirketlerin birleşme, bölünme, devir alama/alınma ve benzeri durumlarında, hisse senetlerinin baz/referans fiyatları İMKB Başkanlığı tarafından belirlenir.