İşte petrol ve euroyu geriletecek oyun

Çarşamba , 3 Eylül 2008

İşte petrol ve euroyu geriletecek oyun

Kerem ALKİN / REFERANS GAZETESİ

Siyasi İstikrar Endeksi'ni yayınlamakta olan ve isabetli değerlendirmeleriyle tanınan S Bilişim Danışmalık tarafından 28 Ağustos'ta acil koduyla yayınlanan rapor, 13 Ağustos'taki başlığımızı teyit eden bir uluslararası siyasi analize yer verdi.

Buna göre, Birleşmiş Milletler'in desteğini almadan Irak'a giren ABD'nin uluslararası ekonomi-politik arenada neden olduğu kargaşa, kademeli olarak, başta petrol olmak üzere tüm emtia fiyatlarında ciddi yükselmelere neden oldu ve emtia fiyatlarının patlamasından doğan uluslararası likiditeyle Körfez Ülkeleri ve Rusya olağanüstü bir birikim elde ettiler.

Hem Körfez ülkeleri, hem de Rusya Federasyonu için 1. ve 2. kuşak komşu ülke konumunda olan Türkiye ise, gerek ihracatının giderek artan bir bölümünü bu ülkelere yaparak, gerekse de söz konusu iki coğrafik bölgeden daha fazla turist ağırlayarak, son 4 yıldır yakın coğrafyasındaki biriken değerden nemalandı.

Malum, Körfez ülkelerinin ve Rusya'nın, Güney Doğu Asya'da ise Çin ve Singapur'un birikimleri 3 trilyon doları aşan bir birikimi temsil eden Sovereign Wealth Fundsları, yani Devlet Yatırım Fonları'nı gündemin başına taşıdı. Ancak, ABD başkanlık seçimi yaklaşırken, küresel oyunun içeriği değişiyor, gözüküyor.

ABD Irak'tan çekiliyor

ABD başkanlık seçimi yaklaşırken, Bush yönetiminin Cumhuriyetçi Parti başkan adayı McCain'e destek olmak amacıyla, ABD askeri gücünün belirli bir bölümünü kademeli olarak Irak'tan çekecek bir planı hayata geçirmekte olduğu yönündeki değerlendirmeler yoğunlaşıyor.

S Bilişim Danışmalık'ın raporu da bu noktada oluşan riske işaret etmekte. ABD Dışişleri Bakanı Rice'ın son Irak ziyareti esnasında hiç Türkiye'ye uğramaması, Türkiye ile bir fikir alışverişi yapılmadan belirli bir planın yürürlüğe girdiği izlenimini güçlendiriyor.

Bununla birlikte, Genel Kurmay Başkanı Orgeneral Başbuğ'un konuşmasındaki kimi cümleler, ABD ile bir fikir alışverişinin de varlığına işaret etmekte. Sonuç olarak, Irak'ın Sünni ağırlıklı en önemli eyaleti Ambar'ın yönetiminin ve güvenliğinin törenle ABD güçlerinden Merkezi Irak Yönetimi'ne devri önemli bir gelişme.

Ve, bu süreçte, ABD askeri gücünün çekilme planı ve Irak'ın yönetiminin devir süreci nasıl işleyecek? Türkiye kiminle muhatap olacak? Irak Yönetimi'nde Sünni'lerin konumu güçlendirilmeden, Şii ve Kürt ağırlıklı bir yönetim, düzeni ve istikrarı sağlayabilecek mi?

Rusya'nın geliri azalabilir

Bu durumda, küresel petrol fiyatlarının seyri açısından, Irak'ın konumu kritik önem arz ediyor. ABD yönetiminin yeni oyun kurgusuna yönelik değerlendirme ve spekülasyonlar yoğunlaşırken, dünya petrol arzı açısından zayıf halka konumundaki Irak'ta, farklı mezhepler arasında diyalog oluşturulabilirse ve ABD'nin ülke güvenliğini kademeli olarak devretme süreci, bölgesel gerginlikleri azaltırsa, Irak'ın dünya petrol üretimine katkısının artması, Körfez Ülkeleri ve Rusya açısından, son 4 yıldır petrolden kazanılan parayı dizginleyecektir.

Kaldı ki, Irak'ın petrol üretiminin ve ihracatının artması, petrolün varil fiyatını da düşürecektir. Bu durumda, Ankara, birkaç soruya cevap bulmak durumunda.

ABD yönetimi, Irak'taki stratejisine yönelik süreci ne ölçüde bir detaylandırmayla Türkiye ile paylaşacak? ABD'nin olası yeni oyun kurgusuna yönelik olarak, Türkiye siyasi ve ekonomik boyutta kendini kimi sürprizlere hazırlamalı mı? Ve, ABD'nin olası yeni oyun kurgusu, Rusya'nın ve Körfez ülkelerinin yer altı zenginliklerinden elde ettikleri gelirlerin azalmasına bağlı olarak, Türkiye açısından da bölgesel likidite birikiminden yararlanma imkanlarını zayıflatacak mı?

Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin verileri, daralan Avrupa Birliği pazarına, Körfez ülkelerinin ve Rusya'nın artan bir tempoda alternatif oluşturduğunu göstermekte. Ancak, söz konusu ülkelerin ihracat gelirlerinde bir daralma gözlenirse, bu ülkelerin Türkiye'den gerçekleştirdikleri ithalat da olumsuz yönde etkilenebilir.

Paritedeki gerileme sürer

Temmuz ve ağustos aylarında kaleme aldığımız yazılarda, petrol fiyatlarında 104-98 dolar aralığına kadar bir düzeltmenin mümkün olduğunu ifade etmiştik.

İşin ilginç yanı, OPEC Genel Sekreteri'nin doların değeriyle petrol fiyatı arasındaki ilişkiye yönelik olarak kurguladığı formül tersine çalışmaya başladı. Yani, petrol fiyatları geriliyor ve geriledikçe de, euro-dolar paritesini de kendisiyle birlikte aşağı çekiyor.

Bu satırları yazarken, petrol fiyatı 110 dolardan 106 dolara kadar geldi ve paritede 1.4520 destek noktası kırıldı. Petrol 110 doların altına sarkarsa paritenin 1.44 dolara kadar gerileyeceği belirtmiştik. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Trichet'in yarın yapacağı açıklamalar ve petrolün 104-98 dolar aralığına girmesi, paritenin de yönünü belirleyecek.