Domuz gribi borsaları sallıyor

Domuz gribinin, 2003'teki sars salgını gibi ekonomileri kötü etkilemesinden korkuluyor.

Grip nedeniyle uluslararası borsalar düştü. Roche firması, 'DSÖ'nün elinde 5 milyon kişiyi tedavi edecek Tamiflu ilacı var' bilgisi verdi

SİNGAPUR - Meksika’da 100’den fazla kişinin ölümüne yol açan domuz gribinin, küresel salgına dönüşmesinin yanı sıra SARS (ağır akut solunum yolu yetersizliği sendromu) gibi ekonomileri etkilemesi endişeleri giderek artıyor. Çin’de 2003’te patlak veren, 800 kişinin ölümüne ve 8 bin kişinin etkilendiği SARS salgını aynı zamanda başta Asya ülkeleri olmak üzere bazı ülkelerin ekonomilerine ağır darbe vurmuştu.

2003 yılında ‘Sars’mıştı

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Mart 2003’de SARS salgınını ilan etmiş, aynı yılın haziran ayında SARS’ın etkilediği ülkelere seyahat uyarısını kaldırmıştı.

SARS salgınının en görünür etkisi, salgından en fazla etkilenen Singapur, Hong Kong, Çin ve Malezya’da turizm gelirlerinde ve tüketimde azalma olmuştu. Singapur ve Hong Kong ekonomileri 2003 yılında durgunluğa girerken, salgın Kanada, Güney Afrika, İsveç, Fransa ve ABD’nin aralarında bulunduğu ülkeleri olumsuz etkilemişti. Salgın Asya, Kanada, Fransa ve Afrika’da ölümlere yol açmıştı.

Bu arada uluslararası borsalar, yatırımcıların domuz gribinin küresel bir salgına dönüşebileceği ve küresel ekonomik düzelmeyi olumsuz etkileyeceği endişeleri yüzünden geriledi. CMS Markets’den yatırım uzmanı Matt Buckland, “Hafta sonundaki ölümcül grip salgınıyla ilgili haberler finansal piyasaları sallıyor” dedi. İngiltere’de FTSE 100 endeksi günü yüzde 0.27, Almanya’da DAX endeksiyse yüzde 0.42 yükselişle kapatırken, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 0.01 geriledi. Asya’da ise Hong Kong borsası yüzde 2.7 ve Şanghay’da yüzde 1.8 değer kaybetti. New York Borsası ise gün içinde 0.73 puan geriledi.

Tamiflu üreten kazandı

Domuz gribi yüzünden ilaç şirketlerinin hisseleri değer kazanırken, havayolu şirketleri ile turizm şirketlerinin hisseleri ise düştü. Tamiflu ilacını üreten İsveçli Roche’un hisseleri Avrupa’da yüzde 4, yine aynı ilacı üreten Japon Chugai Pharmaceutical şirketinin hisseleri de Tokyo’da yüzde 14.3 değer kazandı. Relenza ilacını üreten, dünyanın ikinci büyük ilaç şirketi İngiliz GlaxoSmithKline’ın hisseleri Avrupa’da yüzde 3, aynı ilacı üreten Avustralyalı Biota şirketinin hisseleri de Sydney’de yüzde 82 yükseldi. Ayrıca koruyucu cihaz üreticisi Sperian Protection şirketinin hisseleri yüzde 15.6 ve dünyanın en büyük balık üreticisi Marine Harvest Group’un hisseleri, daha önce kuş gribi ve deli dana hastalığında olduğu gibi somon balığının fiyatının domuz gribi nedeniyle artacağı beklentisiyle yüzde 9’dan fazla arttı.

Ancak domuz gribi uluslararası havayolu şirketleriyle turizm şirketlerinin hisselerini olumsuz etkiledi. Hong Kong havayolu şirketi Cathay Pacific’in hisseleri yüzde 8, Avustralya’nın Qantas Airways şirketinin hisseleri yüzde 4, İngiliz British Airways, Air France-KLM ve Alman havayolu şirketi Lufthansa’nın hisseleri de yüzde 7.3 ve yüzde 10 arasında düştü.
İngiliz gemi seyahati şirketi Carnival’ın hisseleri yüzde 6,9 ve Fransız otel işletmesi Accor’un hisseleri yüzde 6.3, seyahat şirketleri Thomas Cook Group, TUI Travel ve TUI AG’nin hisseleri de yüzde 4’ten fazla değer kaybetti.

Küresel havayolu yolcu trafiğinin beşte birini ve küresel havayolu kargo trafiğinin üçte birini temsil eden Kuala Lumpur merkezli Asya Pasifik Havayolları Derneği’nin (AAPA) Genel Müdürü Andrew Herdman, “Biz şu anda sektörün gerilediği bir dönemin ortasındayız ve bu kesinlikle iyi olmadı. Ancak bu potansiyel kamu sağlığı için acil bur durum ve bu öncelikli olmalı” dedi.

Bu arada Tamiflu ilacını üreten İsviçreli uluslararası ilaç şirketi Roche, WHO’nun (Dünya Sağlık Örgütü) 5 milyon insanı tedavi etmek için yeteri kadar Tamiflu ilacı stoğu bulunduğunu açıkladı.

Roche’dan bağış geldi

Şirket sözcüsü Martina Rupp, stokların beşte üçünün şirketin ABD ve İsviçre’deki tesislerinde, kalan miktarın ise WHO’nin dünyanın çeşitli yerlerindeki depolarında bulunduğunu söyledi.

İsviçreli Roche’un bu ilaçları WHO’ya bağışladığını ve istenmesi durumunda 24 saat içinde hemen kullanıma sokacağını ifade eden Rupp, şirketin yılda 400 milyon tedavi için gerekli 4 milyar kapsül üretebilecek kapasitesi bulunduğunu kaydetti.

DB’den 180 milyon dolar

Öte yandan Dünya Bankası Meksika’ya hemen 25 milyon dolar kredi vereceğini ve grip salgınının üstesinden gelmek için 180 milyon dolar tutarında uzun vadeli yardımda bulunacağını açıkladı.

Dünya Bankası geçen yıl bir grip salgınının maliyetinin 3 trilyon doları bulacağı ve küresel gayrisafi hasılanın yüzde 5 azalacağı, küresel ekonomik krizden sonraki düzelmeye zarar verebileceği tahmininde bulunmuştu.

Ayrıca Japon seyahat şirketleri Meksika’ya paket turlarını durdururken, restoran zinciri Matsuya Foods, menülerinden Meksika’dan ithal edilen domuz ürünlerinin kullanıldığı yemekleri geçici olarak çıkaracağını bildirdi. Bu arada Almanya’nın en büyük tur şirketi TUI, önlem olarak Meksika’nın başkenti Mexico City’e bütün seyahatleri durdurduğunu, Meksika’nın diğer bölgelerine turların devam edeceğini, ancak gelecek bir kaç hafta başkente tur düzenlemeyeceğini belirtti.

SARS’ın Uzakdoğu faturası 40 milyar dolardı

Asya Kalkınma Bankası’na (ADB) göre, SARS’ın maliyeti sadece Doğu ve Güneydoğu Asya’da 18 milyar dolar ya da 2003 yılında gayrisafi yurt içi hasılanın yüzde 0,6 kadar olmuştu. Seyahat etmeyi, ticareti ve iş yerlerini etkileyen SARS salgınının Asya-Pasifik bölgesindeki maliyeti ise 40 milyar doları bulmuştu.

SARS salgını, turist sayısında azalışa yol açarken, ADB verileri, salgından en fazla etkilenen ülkelerdeki turist sayısının yüzde 20-70 ve diğer Asya ülkelerinde yüzde 15-35 düştüğünü, turizm gelirleri kaybının da yaklaşık 15 milyar doları bulduğunu ortaya koydu. SARS ile ilgili paniğin sadece bir çeyrek sürmesi ve hükümetlerin hızlı önlem alması yüzünden piyasaların tepkisi göreli olarak yumuşaktı. Singapur doları, ocak 2003 sonu ve Nisan 2003 sonu arasında ABD doları karşısında yüzde 4 değer kaybetti. Japonya hariç gelişen Asya’nın MCSI Endeksi, Ocak ve Mart 2003 arasında yüzde 14, Hong Kong borsası Aralık 2002 ve Nisan 2003 arasında yüzde 18 geriledi. Çin salgına karşı ekonomik önlem olarak SARS ile ilgili ilaçlarda fiyat kontrolü yaparken, turizm sektörüne vergi muafiyeti uygulamış, Hong Kong hükümeti vergi indirimleri ve kredi garantileri dahil gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 1’i kadar önlem paketi açıklamış, Singapur hükümeti hava yollarını da kapsayan önlem paketi hazırlamış ve Malezya, ucuz kredi, iş eğitimi desteği ve turizm sektörlerini kapsayan gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 2’si kadar bir paket uygulamaya koymuştu.

Turizm gelirleri 2004 ve 2007 yılları arasında Asya ülkeleri için önemli gelir kaynağı olurken, Hong Kong, Malezya, Tayland ve Singapur’un gelirlerinin yüzde 6 ila yüzde 9’unu turizm geliri oluşturuyor...