Ekonomik krizin üzerinden 1 yıl geçti

Global krizin dönüm noktalarından Lehman Brothers’ın iflasının üzerinden bir yıl geçti ama tartışma yeniden alevlendi. Bir yandan “kriz dibi buldu” umutları yeşerirken, diğer taraftan, “Lehman kurtulsaydı, kriz bu boyuta ulaşır mıydı” sorusuna yanıt aranmaya başlandı.

GLOBAL krizin en önemli kıvılcımı olarak gösterilen ABD’li yatırım bankası Lehman Brothers’ın iflasının üzerinden tam bir yıl geçti. Geçten yıl 7 Eylül’de mortgage devleri Fannie Mae ve Freddie Mac’in devlet kontrolüne geçmesiyle başlayan küresel ekonomik kriz, 15 Eylül’de Lehman Brothers’ın iflasıyla tüm dünyada hızla yayılmaya başladı. Dünya çapında ülkelerin iflasına, bankaların batmasına, işsizlik oranlarının rekor seviyelere ulaşmasına neden olan kriz, Lehman Brothers’ın iflasının 1’inci yılında, şimdilerde iyileşme sinyalleri veriyor. Gün yüzü görmeye başlayan dünya ekonomisi şimdilerde “Lehman Brothers kurtulsaydı, kriz bu boyuta ulaşır mıydı?”nın cevabını arıyor.

Tek Lehman kurtarılamadı

Lehman Brothers’ın iflas açıklaması yaptığı 15 Eylül’de, haber küresel piyasalara bomba gibi düştü, New York Wall Street Borsası o gün 500 puan birden kaybetti. Aynı gün bir diğer yatırım bankası Merrill Lynch de hisselerini 50 milyar dolara Bank of America’ya devrederek iflastan son anda kurtuldu. Lehman’ın çöküşünden iki gün sonra sigorta devi AIG, Amerikan Merkez Bankası’ndan (FED) aldığı 85 milyar dolarlık krediyle hayata tutundu. Yani FED, bir tek Lehman Brothers’ı kurtaramadı. Sigorta devi AIG, ABD hükümetinden aldığı 85 milyar dolarlık destekle ayakta kalmayı başarırken, Morgan Stanley’in sırada olduğu kulaktan kulağa dolaşıyordu. Avrupadaki bankaların dizlerinin titremeye başladığı, o dönemde Goldman Sachs’ın da bir ayağının çukurda olduğu söylentileri kulislerde konuşuluyordu.

Krizin sonu görünmezdi

Dünyanın pek çok farklı bölgesinde ekonominin içinde bulunan önemli isimler, aradan geçen bir yılın ardından “ABD’nin Lehman’ın düşmesine izin vereceğine hayatta imkan vermezdik” sözleriyle krizin ‘sürpriz bir şekilde geldiği’ yorumunda bulundu. Pek çok kişi FED’in Lehman’ı kurtarabilmek için bir yol bulabileceğine inandığını söylese de farklı yorumlar Lehman’ın kurtarılmasının krizi uzun yıllar içinden çıkılmaz bir hale getireceğine inanıyor. Ekonomi çevrelerinde Wall Street’in ayakta kalabilmesi için Lehman’ın ölmesi gerektiği savunulsa da, Lehman Brothers’ın çöküşü, ekonominin gündeminden düşmeyen kriz haberlerinin başlangıç noktasını oluşturup kitaplara ve sinema filmlerine dahi konu oldu.

Kurtulmamızı istemediler

Lehman’ın sallanmakta olan emlak piyasasına fazla güvenmekle ve şirket bilanço üzerinde fazla risk almakla hata ettiğini söyleyen Lehman Brothers’ın CEO’su Richard Fuld, “Pek çok firma bu hatayı yaptı. Bear Stearns da Citigroup da bu hataları yaptı ama kurtarıldı” yorumunda bulundu. Lehman’ın çöküşüyle ilgili değerlendirme yapan Fuld, “Lehman’ın ayakta kalması için bir B planı önerildi. Ancak o zamanın FED Başkanı, şimdiki Hazine Bakanı Timothy Geithner, yatırım bankasının bir holding haline gelmesini istemediğini söyleyince de kurtarma planı iptal edildi” dedi.

Herkes çok üzgün

“Bizim için B planı uygulaması engellenirken Morgan Stanley ve Goldman Sachs bu yolla ayakta kalmayı başardı” diyen Fuld, bu noktada politikacıların da büyük rolu olduğunu ifade etti. Kongre üyelerinin Lehman’ın batışından bir hafta önce kurtarma planı yaptıkları Fannie Mae and Freddie Mac’ten sonra bir operasyona daha başlayacak güçleri omladığı için kolay yolu seçtiklerini belirten Fuld, tüm eski Lehman yöneticilerinin gerçekten çok üzgün olduğunu dile getirdi.

Fuld: Sebeplerden biri olduğum için özür dilerim

LEHMAN Brothers’ın çöküşünden sonra zor günler yaşadığını belirten CEO Richard Fuld, herkesin ayakta kalıp 158 yıllık yatırım bankasının krizde batmış olmasına inanamadığını belirtiyor. Lehman’ın çöküşünde rol alan isimlerden biri olduğu için özür dileyen Fuld, “Şirket kötü durumdayken ben ofis dışında müşterilerle ilgileniyordum ve diğer kişilerin riski yönetebileceğini düşünüyordum” dedi.

Sanat koleksiyonu satışa çıkıyor

LEHMAN Brothers, şirket içindeki ofilerinde dahi kullandığı sanat koleksiyonuna ait parçaları kasım ayında satışa çıkarıyor. Ancak bu satıştan çok fazla gelir elde edilmesi beklenmiyor çünkü Lehman’ın geçen yıl iflas açıkladığı gün bu piyasayı da vurduğu ortaya çıktı. Yetkililer, bazı parçalarda yüzde 70’lere varan düşüşlerin olduğunu da ifade ettiler.