Anlaşma olmazsa Türkiye batar mı

IMF ile anlaşmanın önemi aylardır vurgulanıyor. Küresel kriz çıkalı 7-8 ay oldu. Ama hâlâ anlaşma sağlanamadı.

Hurşit Güneş / MİLLİYET
hgunes@milliyet.com.tr

Önce krizin Türkiye’yi etkilemeyeceği, daha sonra teğet geçeceği, daha sonra IMF isteklerinin kabul edilebilir olmadığı söylendi. Sanıldı ki, bir seçim arifesinde hükümet IMF anlaşması yapmak istemiyor.
Orta vadeli bir mali disiplinin politik açıdan risklerinden kaçınıyor. Fakat son iki haftadır, IMF ile ilişkilerde hiçbir adım atılmadığı ortaya çıktı. Nihayet geçen hafta Başbakan krizin Türkiye’yi teğet geçeceği fikrini tekrar etti.

Demek ki, Başbakan Türkiye ekonomisinin IMF kapısına gidecek kadar sorunlu olmadığı kanısında. Pekiyi gerçekten IMF’siz yola devam edemez miyiz? IMF ile anlaşma sağlanmadığı takdirde piyasalarda ve ekonomide olası tepkiler ne olabilir?

Neden gerekli?

Öncelikle tekrarla belirtelim ki; IMF ile anlaşma dış borçları yüksek olan Türkiye için uluslararası finans piyasalarında daha kolay ve daha ucuz borçlanabilmesi, yahut borçlarını azaltarak sürdürebilmesi için önemli bir referans. Kaldı ki, bütçe açıkları nedeniyle hızla iç borçlar arttığı için de çok önemli.

Ayrıca, Türkiye’nin bu denli bütçe açığı varken, 2010 yılı itibariyle mali disiplinin tekrar nasıl sağlanacağının da ortaya çıkması gerekiyor. Mevcut başıbozuk gidiş elbette son derece mahzurlu.

Kısacası, IMF’yi sadece toplu bir borç kaynağı olarak görmek doğru değil. Elbette IMF ile anlaşmadan da yola devam edilebilir. Ancak bu durumda işsizliğin daha büyük boyutlara varma riski var. En azından kısa vadede. Kaldı ki, IMF ile anlaşma yapılmayacaksa, oyalamanın da bir yararı yok. Hatta aksine zararı var.

IMF ile anlaşma rafa kalkmış görünüyor. Belki de hiç masada olmadı. Ama hükümet bizleri ve piyasaları bir güzel oyaladı.. Hatta Merkez Bankası “anlaşmanın olmaması duruma göre B planımızı hazırladık” açıklaması yapıyorsa ve hükümet de bu konuda onu ikaz etmiyorsa, IMF ile anlaşma konusu kenara atılmış demektir. Kaldı ki, ekonomiden sorumlu diğer bakanlardan da bir ses çıkmıyor.

Ya olmazsa

Diyelim ki, IMF ile anlaşma olmadı, ülke batar mı? Elbette hayır. Önce mali piyasalarda, çok büyük olmayan bir tepki gözlenir. Sonra o da geçer. Tepki büyük olmaz, çünkü hem küresel krizin en berbat aşaması aşıldı hem de bu arada küresel likidite bolluğu nedeniyle içeriye sıcak para girmeye başladı.

Kur geçici bir süre için yükselir, borsa epeyce iner, faizler de yükselir. Zaten küresel boyutta emtia fiyatları yükselmeye başladı bile. Fakat asıl sıkıntılı olanı, yatırımlardaki azalma. Bu daha da büyük boyutlara ulaşabilir. Kamu harcamalarındaki hızlı artışla ortaya çıkan iç borçlar ise faizleri hızla yükseltir. Yani ekonomik canlanma büsbütün gecikir. Bozulan moraller de buna katkı yapar.

Özetle, IMF ile anlaşılmazsa Türkiye batmaz. Ama çıkış daha zor olur.